Professionaliteit in Rituelen
Bekijk hier ons programma
Bekijk hier de handouts
Stel je voor, de vroege ochtend van zaterdag 7 september. Het belooft een mooie, zonnige dag te worden.
Alles in de zalen van Kontakt der Kontinenten is in afwachting van wat komen gaat en wie komen gaan.
Vanaf het allereerste moment dat de eerste congresgangers en gastsprekers binnendruppelen, is een zinderend soort energie voelbaar, die de rest van de dag alleen maar sterker zal worden.
We nemen jullie mee in wat er op die feestelijke dag, de LBVR twintig jaar!, allemaal gebeurde. Een dag die begon met het steeds luider wordend geroezemoes na het welkom en de registratie: het weerzien met oude bekenden, het uitzien naar een inspirerende dag … en dan de gong die de ruim tweehonderd aanwezigen naar de St. Janszaal riep voor de officiële opening.
Opening
Dagvoorzitter Iris van Noorden deed met zichtbaar plezier de aftrap, terecht trots op wat het organiserend comité in ruim anderhalf jaar tot stand had gebracht. Dat gevoel had Ger Thonen, voorzitter van de LBVR, ook: hij toonde zich meer dan gelukkig met zoveel bekenden en vooral nieuwe gezichten in de zaal. Tevreden blikte hij kort terug op wat de vereniging in de loop van de twintig jaar van haar bestaan had bereikt: een vak dat niet meer weg te denken is in Nederland, letterlijk en figuurlijk de standaard gezet voor wat vieren en herdenken aan kwaliteit nodig heeft. En tegelijk een vereniging als een niet meer weg te denken krachtig belangenbehartiger voor al haar leden.
Symbool voor wat het congres met alle workshops en plenaire sessies te bieden had, was een schatkist. Deze stond prominent op het toneel en werd op uitnodiging van Iris door Ger geopend. Rode ballonnen sprongen tevoorschijn waarop de zaal een welgemeend ‘Lang zal ze leven’ zong.
Plenaire openingslezing Lieve Blancquaart
De eerste spreker van de dag, de Belgische documentairemaakster en fotograaf Lieve Blancquaert, nam ons mee op haar zwerftocht over de gehele aardbol: we maakten kennis met foto’s en films van rituelen rondom leven en dood in Koeweit, bij een besnijdenis in een de ultra orthodox-joodse gemeenschap in Antwerpen, gearrangeerde huwelijken In India, de lijkverbrandingen in Varanasi, we reisden naar West-Bengalen om minuten later op Sulawesi te landen waar gestorven voorouders jaarlijks fysiek aanwezig zijn tussen de levenden; toen weer door naar de dansrituelen en huilvrouwen in Ghana. Lieve kon in het getoonde filmpje haast haar lachen niet houden en toch was zij zichtbaar gefascineerd en ontroerd door wat zij zag en voelde. Tot slot stond ze stil bij de Dag der Doden in Mexico, geen dag van verdriet maar een opnieuw ontmoeten van wie niet meer tastbaar in onze wereld aanwezig zijn.
De vraag die zij steeds stelde, was je te verplaatsen in rituelen elders in de wereld: rituelen die je ontroeren en tegelijk ook kunnen confronteren met waarden en normen die de onze niet zijn, bijvoorbeeld waar het gaat over de plaats van vrouwen in sommige samenlevingen.
En daarnaast stelde ze de vraag: hebben we hier in onze Westerse samenleving niet meer rituelen nodig in de wetenschap dat we in de afgelopen decennia zoveel aan betekenisvolle rituelen hebben verloren. Hoe kunnen dan nieuwe rituelen ontstaan en hoe kunnen die uitstijgen boven het individuele?
Plenaire afsluiting ochtend Joris Linssen
Joris Linssen zorgde voor een afsluiting van het ochtendprogramma met een TED-talk, getiteld “De kracht van rituelen”. Zijn verhaal ging over zijn klasgenote Claire, in het jaar dat hij als vijftienjarige klassevertegenwoordiger was. Claire was ernstig ziek en zou uiteindelijk komen te overlijden. Joris hield na haar overlijden altijd contact met de familie en schreef als antwoord op een brief van Claire die hij jaren later van haar moeder kreeg een gedicht. Samen met zijn band Caramba zingt hij elk jaar op Allerzielen op verschillende plaatsten in Nederland dat gedicht ‘Op een dag als deze…’ bij het graf van iemand die daar door zijn of haar familie herdacht wordt.
Terugblikkend op het congres noemden velen zijn bijdrage als de meest indrukwekkende.
Sponsoren
Kort voor de lunch hielden verschillende vertegenwoordigers van de sponsoren van deze dag, die zich daarvoor aangemeld hadden nog korte pitches. Dat waren:
Hogeschool Windesheim – Marleen Schoonderwoerd
Het Moment – Esmée Straver
Uitvaartkrachten Academy – Hanny van Keulen
RememberMe.nl – Orlanda Adams
En als laatste de pitch over het opgezette keurmerk van de LBVR:
Stichting Register Ritueelbegeleider – Indra van den Berg
Vanzelfsprekend om hier te melden dat zonder de sponsoren, dit congres niet mogelijk zou zijn geweest! Dank ook aan: Afscheidsmomenten, Coöperatie DELA, GaandeweG Uitvaart Educatie, Laatstewens.nl, Tilburg University, Uitvaartstudio en de Universiteit van Humanistiek.
Lunch
Waar is een lunch voor? Natuurlijk om de inwendige mens te verwennen, maar op zo’n dag gaat het toch vooral om elkaar te ontmoeten, oude vriendschappen nieuw leven in te blazen, vakgenoten te leren kennen en te delen wat de ochtend aan nieuwe kennis of inzichten heeft opgebracht, of de boekentafel op te zoeken. Zo’n uur is goud waard. Toch hebben tussendoor ook velen snel van de gelegenheid gebruik gemaakt om in de mooie tuin een profielfoto te laten maken door één van de fotografen van Boukje Canaans opleiding Bekwaam Afscheidsfotograaf. Vandaar dat de gong meer dan eens moest klinken om iedereen weer op tijd naar de volgende ronde workshops te krijgen.
Middagprogramma
Terug naar de St. Janszaal voor een tweede en laatste optreden van Joris Linssen, die overigens zelf de nodige workshops bijwoonde om sfeer te proeven en ongetwijfeld ook ideeën op te doen voor één van zijn human interest programma’s.
Hij haalde aan hoe mooi het werk is dat wij doen door op levensveranderende momenten zo dichtbij te mogen staan. Nu hij bezig is met het TV-programma Spoorloos heeft hij ook ervaren hoe verantwoordelijk dit werk is. Joris vertelde dat de workshop van Hermien Embsen hem zo geraakt had, omdat zij haar man Ton Overtoom aanhaalde met wie zij de opleiding tot Ritueelbegeleider vorm gaf in 2002. Op de vraag of zij een ritueel heeft om hem te gedenken gaf Hermien aan dat voor haar de contrabas die hij speelde de grondtoon aangeeft en dat dit haar ook de fundering geeft waar zij op bouwt. Waarop Joris antwoordde: “De bassist is de basis!”
Joris vervolgde zijn ronde door de zaal met de vraag of mensen bijzondere ervaringen willen delen. We hoorden verschillende praktijkvoorbeelden van afscheids- en levensrituelen die ontroerden. En er werd teruggeblikt op wat mensen meenamen uit de diverse subsessies in de ochtend en de middag.
Vandaag mochten we ook ervaren dat het volledige leven van begin tot eind gevierd mag worden. Ook voorbij de dood, zoals op een begraafplaats in Mexico op de Dag van de Doden.
De basis, zo besloot Joris, is erin gelegen dat alles liefde is. Vanuit liefde ontstaan immers de mooiste rituelen.
Foto xx
Foto Joris Linssen en Hermien Embsen
Tot slot
In de afsluiting bedankte voorzitter Ger Thonen alle sprekers en workshopleiders van deze dag. Iedereen ontving van hem een boek en een kleine schatkist als aandenken aan deze dag. Het boek dat hij uitreikte was het onlangs verschenen “Rituelen beleven” van de hand van onze dagvoorzitter Iris van Noorden.
Alle vrijwilligers die op deze dag hebben meegeholpen bij de ontvangst, als zaalhost en bij alle hand- en spandiensten gedurende de dag waren onmisbaar, ook aan hen een dankjewel voor alles: Agnes van Wijk, Baaike Brand, Bärbel Weiligmann, Christien van Bergen, Elke van Genugten, Els Klarenbeek, José Rens, Judith van Beurden, Karin Kuijpers, Karin van ’t Klooster, Marieke van Ooijen, Marieke van de Ridder, Renate Rothbauer, Yvonne van Kan en Zilla van Dijk, en Martien Korsten die de vrijwilligers begeleidde en aanstuurde.
En dank natuurlijk in het kwadraat aan het organiserend comité, Simone Snakenborg, Iris van Noorden, Daphne Scholtens, Francis de Kwant, Michelle van Hout en Rhonda Spates!
Na afloop van een scholings- of congres dag, horen we meestal dat alle deelnemers moe en voldaan naar huis gingen. Op 7 september was het veel meer dan dat: de schatkist werd weliswaar aan het einde van de dag weer gesloten maar iedereen ging met de ‘eigen’ schatkist meer dan gevuld naar huis.
Samengevat in een paar woorden: een dag om nooit te vergeten, inspirerend, wat een feest!, ‘schatrijk’, zinderend, optimistisch, grensverleggend en trots!
Download hier je gratis foto’s
Open de schatkist van onze online fotogalerij.
Tijdens het congres waren de fotografen Boukje Canaan, Gabrielle van Deursen van Afscheidsmomenten.nl en Carola Kroonenburg aanwezig.
Zij hebben de hele dag vastgelegd, van profielfoto’s tot de plenaire bijeenkomsten en workshops.
In de online fotogalerij zijn alle foto’s beschikbaar. Ook jouw persoonlijke foto’s kun je hier terugvinden.
Wat praktische informatie:
- De fotografen hebben belangeloos meegewerkt en je kunt de foto’s downloaden voor persoonlijk (online) gebruik.
- De foto’s vallen onder een Creative Commons-licentie, wat betekent dat je ze vrij kunt delen, mits je de juiste naamsvermelding toepast.
- Om toegang te krijgen tot de galerij, dien je je naam en e-mailadres achter te laten op deze pagina: Link naar foto’s: https://www.afscheidsmomenten.nl/fotos-congres-lbvr/. Als je je al op de dag zelf via de aanwezige laptop hebt ingeschreven, hoef je niets meer te doen en ontvang je vanzelf bericht zodra de foto’s beschikbaar zijn.
- We streven ernaar om de foto’s binnen twee weken na jouw aanmelding beschikbaar te stellen.
- De foto’s zijn in webresolutie. Mocht je een foto willen laten afdrukken, neem dan contact met ons op. Hier kunnen kosten aan verbonden zijn.
- We zouden het erg waarderen als je ons tagt bij het delen op sociale media met @afscheidsmomenten.nl en @lbvr of #jubileumcongres, naast de verplichte naamsvermelding.
Wanneer je je hebt ingeschreven, ontvang je binnen twee weken een e-mail met een uitnodiging om de foto’s te bekijken en te downloaden.
We hopen dat je geniet van de foto’s en nog lang met plezier terugkijkt op een geslaagd jubileumcongres!
Prijsuitreikingen
Nog meer cadeaus!
Kijk snel of je een gratis training hebt gewonnen.
Uitvaartkrachten Academy
Eén gratis eendaagse training aan …
De gratis eendaagse training is gewonnen door
Marjolein Cramer
Van harte gefeliciteerd, Marjolein!
Uitvaartkrachten Academy neemt zelf contact met jou op.
Karin van ’t Klooster en José Glas
Tweeg gratis wadetrainingen aan …
De twee gratis trainingen bij Rouwdoeken zijn gewonnen door
Monique Dhooge
Gea de Bruin
Van harte gefeliciteerd, Monique en Gea!
Rouwdoeken neemt zelf contact met jullie op.
Handouts lezingen en workshops
Omdat je niet bij alle lezingen en workshops kon zijn is hier tenslotte nog een schatkist met tal van cadeautjes voor jou. Alle sprekers delen graag hun handouts.
Download alle extra informatie. Zo mis je niets.
“Hoe je met één woord aangepast, en met één zin veranderd, de boodschap op je website zoveel meer effectiever maakt.
Ik moet dus getuigenissen / reviews van klanten niet bij elkaar zetten maar ze juist als confetti over mijn website strooien!
Laat weg wat overbodig is … Met een ‘welkom op mijn website’ ben je een bezoeker al kwijt Nooit geweten dat in de eerste drie seconden iemand beslist om door te klikken of nieuwsgierig te worden …”
“Inspirerend
Leerzaam
Verhelderend
Begripvol
Inzicht gevend
Heldere structuur
Zinvol
Herkenbaar
Ik voel me gevoed
Het gaf me stof tot nadenken”
“Jouw bijdrage doet bij mij de radertjes draaien!
Mooi hoe je de vier gebieden (Fysiek, Cognitief, Emotioneel en Spiritueel) van een wetenschappelijke basis hebt voorzien.
Woorden kun je dus gebruiken als een penseel ….”
Aan het einde van de sessie vroegen Hadass en Ann om de zin af te maken “Ik herinner mij:
– dat het onzichtbare zichtbaar werd gemaakt
– gevoelens werden afgestemd en inlevend vormgegeven in theaterspel
– mijn kinder- en studententijd
– de derde ruimte waarbij muziek en humor een belangrijke rol speelt
– het kippenvel van verbijstering bij iedereen tijdens intens spel”
“Hermien legt op eenvoudige maar diepgaande wijze verbinding met het publiek.
Hoe je over werk denkt, komt ergens vandaan. Overtuigingen uit jeugd, gezin.
Publiek kreeg de vraag: wat betekent werk voor jou?
Daarna opzoek naar een symbool in je directe omgeving, bijvoorbeeld uit je tas.
Daarna met dit symbool een ritueel bedenken dat aansluit bij een werksituatie, die op dit moment relevant is.
Het denken in symbolen en rituelen op de werkvloer werd ineens vanzelfsprekend.
Het was jammer dat de oefeningen niet afgemaakt konden worden omdat het te snel weer tijd was voor de volgende ochtendsessie.”
“Ilse legt helder uit hoe belangrijk het is om je plek in te nemen binnen je familiesysteem. Hoe vaste patronen werken. Hoe je kind van je ouders bent. Wat je misschien gemist hebt en bij anderen gaat halen. Patronen als te hard lopen, alle ballen hoog houden, je te verantwoordelijk voelen; herkenbaar voor veel ritueelbegeleiders.
Als je te veel helpt, ontneem je de betrokkenen de mogelijkheid om in eigen veerkracht te komen.
Uitgangspunten: de realiteit is helend en iedereen hoort erbij.
Als een familielid buitengesloten wordt, niet naar uitvaart, bruiloft, etc. mag komen, heeft dat negatieve weerslag op familiedynamiek. Beter is om iemand wél uit te nodigen, deze kan dan zelf kiezen om er wel of niet bij te zijn.
Het was blikverruimend om zo naar familieproblemen te kijken en hoe daarmee om te gaan in de praktijk.
Mooi idee voor scheidingsrituelen met deze kennis.”
“Het tekenen van de verschillende levenslijnen ontroerde me.”
“Te weinig tijd om het allemaal uit te diepen.
Het zet me echt op nieuwe ideeën om meer te gaan vlechten.
Een geboortevlecht: veel mooier dan een babyboek!”
“Gewoon eens uitproberen “het Geheugenpaleis” om een speech meer uit je hoofd te doen
Het zal oefening vragen om de techniek eigen te maken en alles te onthouden met gebruik van symbolen.
Bijzondere unieke werkwijze!”
‘Linda nodigt ons uit voor de niet-wetende houding.
Uitgangspunten: je bent een vroedvrouw van de wijsheid die al in de ander aanwezig is en met vragen help je om dit eruit te halen.
Bijvoorbeeld: een lang verhaal dat vertelt wordt, je hebt geen idee hoe je dit kunt samenvatten. Gewoon terugvragen aan de verteller: kun je dit samenvatten in één zin?
De oefening waarin ik mezelf mag voorstellen met: ‘Ik weet niet…’ levert grappige gesprekken op. Bijvoorbeeld: Ik weet niet wat ik morgen ga doen.
Luisteren naar het verhaal en daarna vragen beantwoorden laat zien hoe selectief we luisteren en er een eigen beeld van maken. We vullen de onbekende leegtes in vanuit eigen ervaring.
De oefening met het verschil in ‘vol’ vs ‘leeg’ luisteren: bij eerste slaat gesprek dood, voelt niet fijn, bij het tweede ontstaat er ruimte, ook bij de verteller.
Een vraag (hoe vraag bij intervisie) heeft altijd onderliggende veronderstellingen. Deze kun je gaan ontrafelen, erg boeiend proces. Daarna ontstaat er een nieuwe, scherpere vraag of je weet het helemaal niet meer.
Het oefenen van verschillende manieren van vragen stellen, ook de verkeerde manieren gaf veel inzicht.
Het maakte deelnemers bewust van hoezeer de eigen interpretatie het stellen van vragen kan beïnvloeden.
Een mooie socratische oefening.”
“Wat ik meeneem van deze workshop: Niet te ingewikkeld denken.
Ik neem mee: Lees je symbool.
Ik heb geleerd: Je moet niet teveel nadenken: kies een invalshoek en ga gewoon schrijven.
Ik wil zo graag bij Marga in de klas zitten, nog een keer of x.
Wat ik meeneem van deze workshop: Eén ding is meer dan genoeg.
Ik neem mee: Gewoon beginnen: En anders begin je met de 2e zin als je het even niet weet.
Nabrander: Metafoor: begin er mee en eindig er mee.”
Mariska vroeg in een kring naar wat de sessie teweegbracht. Bij herkenning van het genoemde mocht je een stap naar voren doen:
“- Adem is belangrijk om in je lijf te komen en langs de emoties te gaan die opspelen.
– Own the space met je lijf als instrument; ga staan voor jezelf
– We ervoeren de kracht van stilte en vertraging.
– Je moet bij jezelf beginnen, wees oprecht en straal uit wat je voelt.
– Je hoeft het niet alleen te doen, schakel zo nodig hulpbronnen in.”
“Een bijzondere ervaring om samen met een groep een langere tijd in de Stilte van je Hart energie te kunnen zijn, een soort diepe vrede waarin al je vragen wegvallen.”
“Wat is spiritualiteit? Is daar een definitie van? Is dat iets dat van buiten af naar jou toe komt of zit spiritualiteit in jezelf?
Rituelen vind je bij mensen zelf, op persoonlijk vlak, maar zijn ook in de collectieve waarden te vinden. Hiermee verbinden is van waarde.”
“Het was een fijne ervaring om met verschillende materialen te werken.
Nieuwe ideeën zijn ontstaan tijdens de sessie.
Ik kon spelen als een kind – heerlijk!
De sessie hielp me om te ontprikkelen en meer te aarden.
Het schrijven van de creatiespiraal was een mooie combinatie van actieve deelname, ontspanning en openheid.
Ik heb genoten van het observeren en tegelijkertijd zelf deel te nemen.
Het materiaal bracht me rust.
Een nieuw idee dat ik heb opgedaan: schrijven in het zand.
Tijdens de sessie voelde ik me voortdurend ontdekkend.
Ik werd weer speels en nieuwsgierig naar meer.”
“Besef wat je niet hoeft te doen onder werktijd. Zeker wanneer je thuis werkt!
Multitasken is niet aan te bevelen. Je kunt maar één taak met aandacht uitvoeren. Eventueel een gesprek combineren met iets dat op de automatische piloot kan, kan wel.
Gebruik de pomodoro techniek. Deel je grote taak in kleinere stukken en werk steeds 20 tot 25 minuten heel geconcentreerd aan die taak. Stukje bij beetje krijg je ook die grote klus klaar!
Gebruik de twee minuten regel voor je mail. Neem iedere dag een half uur voor en kun je in twee minuten iets afwerken, doe dat direct. Anders plan je het in.”
Doe de juiste dingen goed. Plan iedere dag iets dat je echt af wil maken en doe dat. Voorkom uitstelgedrag door eerst de rotklussen te doen (als ze belangrijk zijn!) En… vraag om hulp. Besteed iets uit of doe het samen.
Dit publiceerden onze sprekers
Boekenlijst
Voor iedereen die zich van te voren wil verdiepen en inlezen.
- Birth Day, Wedding Day, Last Days – Lieve Blancquaert
- Time-out – Hermien Embsen
- De Fontein, vind je plek – Els van Steijn
- Rituelen rond de dood – Dorothee Nijland, Ton Overtoom, Martin Hoondert (ISBN 9789089721976)
- Als je met de stroom meegaat, sta je zelf stil – Joris Linssen
- Socrates op sneakers – Elke Wis (De Denksmederij)
- Het Inspirerende Symbolenboek – Ineke Ruiter
- Rituelen beleven – Iris van Noorden (meer info)
Boeken
van onze sprekers
UITGELICHT
Op zoek naar een ritueelbegeleider?
Onze ritueelbegeleiders zijn ingedeeld naar werkgebied, specialisaties en bijzondere doelgroepen waarop ze zich richten.
Informatieve film over de rol van een ritueelbegeleider bij een uitvaart.
Lid worden?
De LBvR is de beroepsvereniging voor ritueelbegeleiders, celebranten, woorddienstbegeleiders en ceremoniemakers in Nederland en België die onze beroepsstandaard en beroepscode onderschrijven.
Je bent welkom als lid als je op professionele basis rituelen begeleidt bij:
uitvaart, laatste levensfase, afscheid, huwelijk, doop, welkom in het leven of een ander bijzonder moment in het leven
